Zelfvoorzienend met zonnepanelen

Het is een droom van velen die gek zijn op alles wat duurzaam is, zelfvoorzienend zijn. Dit kan op verschillende manieren. Denk bijvoorbeeld aan je eigen groente en fruit verbouwen in je moestuin en daarmee zelfvoorzienend te zijn in je voeding. Of water opslaan in een regenton en hier de plantjes mee water te geven, je toiletten door te spoelen en je was te doen. Maar het belangrijkste om een woning te laten draaien is stroom. Die kan je zelf opwekken door middel van zonnepanelen of bijvoorbeeld ook een windmolen. Maar is het mogelijk om zelfvoorzienend te zijn en “offgrid” te leven?

Kan het zelfvoorzienend zijn met zonnepanelen?

Ja, in theorie is het mogelijk, alleen het is in Nederland heel erg lastig. Je hebt namelijk genoeg zonnepanelen nodig om je woning te voorzien van stroom op de momenten dat er maar heel weinig energie uit de zon komt. Dat aantal panelen is gigantisch en loont de moeite van de investering niet (los van de ruimte die het in neemt). De hoeveelheid van de zelf opgewekte stroom is sterk afhankelijk van het seizoen en het weer. Wil je je woning verwarmen met groene-stroom? Dan zal dit meestal met een warmtepomp of pellet/houtkachel gebeuren. Een warmtepomp verbruikt gemiddeld tussen de 3.000 en 5.000 kWh per jaar. Een eenvoudige pelletkachel is qua verbruik zuiniger en gebruikt ongeveer 500 kWh per jaar, maar verwarmt enkel de kamer waar de kachel in staat.

Daarbij is de kachel minder duurzaam omdat dit nog steeds een verbrandingsproces bevat van hout en dus fijnstof uitstoot. Een uitgebreidere pelletkachel kan natuurlijk ook je CV-installatie én warmwater voorziening verzorgen, maar zal dan véél meer pellets verbruiken en vraagt ook een grotere investering. Hiermee gaat ook een aanpassing in de woning gepaard. Houtpellets zijn daarbij in prijs verdubbeld door de grote vraag en toegenomen transportkosten, dus worden steeds minder interessant. Ook heeft de overheid de subsidie van deze apparaten afgehaald omdat ze simpelweg niet duurzaam zijn door de houtstook.  

Make-over woning

Dus je huis verwarmen met stroom is zeker mogelijk. Maar hiervoor moet je nog een aantal (grote) stappen ondernemen om het rendabel te maken. Denk aan isolatie (spouwmuur isolatie, vloer isolatie, dak isolatie, HR+++ glas en tochtvrije buiten deuren) en de ventilatie van je huis op orde brengen. Daarnaast heb je ook vloerverwarming of laagtemperaturen radiatoren nodig om optimaal gebruik te maken van de lage temperatuur verwarming van de warmtepomp. Helaas is er in de oudere woningen vaak een flinke investering nodig om deze punten allemaal voor elkaar te krijgen.

Minder zonuren

Het grote probleem is echter dat al deze warmtebronnen in ons klimaat in de winter het meest worden gebruikt en dat is nu net de periode waarin we véél minder energie (stroom en warmte) gaan krijgen uit de zon. Door de seizoenen die we hebben staat de zon in de wintermaanden veel lager en wekken de panelen veel minder op. In de maanden november, december, januari en februari bij elkaar wek je met zonnepanelen ongeveer 12% van je complete jaaropbrengst op. Je huis verbruikt in die periode alleen ruim 70% van de energie voor de normale zaken (hier laten we laadpalen even buiten beschouwing). We wekken in die periode dus heel vaak overdag niet eens voldoende energie op ter compensatie van het verbruik overdag. Laat staan dat we een buffer aan kunnen leggen voor het verbruik in de avond en nacht.

Veel mensen zullen dan roepen ‘En de thuisbatterij dan…?’ Dat klopt, maar in zijn huidige concept zal de accu geladen worden met zonnestroom en die komen we nu juist te kort. En om direct een misverstand uit de wereld te helpen, we kunnen niet de energie die in de zomer wordt opgewekt, bewaren voor de winter. Het gaat in de basis om het overbruggen van een 24-uur cyclus. Ook het gebruik van kleine windmolens in de bebouwde omgeving gaat ons niet helpen. Wel zien we voor de accu een geheel andere belangrijke rol weggelegd, maar dit beschrijven we later in een ander artikel.

Een rekensom

Laten we een grove berekening maken om het iets duidelijker te krijgen. Een gemiddeld huishouden verbruikt 3500 kWh op jaarbasis. Stel je woning is goed geïsoleerd en je hebt een warmtepomp. Dan verbruikt de warmtepomp op jaarbasis ongeveer 5000 kWh. Dit is in totaal 8.500 kWh op jaarbasis voor de gehele woning. In Nederland kun je er vanuit gaan dat een gemiddeld zonnesysteem 85% rendeert. Hierin zijn de regenachtige donkere dagen en eventuele schaduw meegenomen. Wil je dus 8.500 kWh opwekken? Dan zal je om het totale verbruik in een jaar op te wekken 10.000kWh aan vermogen neer moeten leggen (8.500kWh/0,85=10.000kWh). Dat komt al snel neer op ongeveer 27 zonnepanelen!! En daar is vaak onvoldoende plaats voor op een gemiddelde woning. Ook al zou je de ruimte wel hebben ook dan blijft gelden, in de wintermaanden levert het maar een fractie op in vergelijking met de zomermaanden.

Je ziet dus duidelijk dat het wél mogelijk is om over het jaar heen ‘per saldo’ energieneutraal te opereren als er voldoende zonnepanelen neergelegd kunnen worden. Maar dat het niet mogelijk is om “Off Grid”, dus zonder energieaansluiting van je woning te leven voor onze gemiddelde woningen. Daar is onze energievraag in de winter helaas te groot voor en krijgen we juist in die periode te weinig terug van de zon. Besparen, zorgen dat je minder energie nodig hebt en slim gebruikmaken van zonnepanelen en bijvoorbeeld slimme stekkers om zaken te schakelen lonen dus zeker de moeite met deze hoge prijzen. Zonnepanelen zijn nog nooit zo snel terugverdient!